Toplumsal yapı nedir? Toplumsal yapı toplumda organize olmuş ilişkiler bütünüdür. Toplum bilimsel açıdan toplumsal yapı, bir topluluğun toplumsal düzeni, kuruluşu işleyişi ve bir takım görevleri getiriş yoludur. Diğer bir ifade ile toplumsal yapı, yapıyı oluşturan toplumsal kurumların, bunların karşılıklı ilişkilerinden doğan toplumsal kurumların, bunların karşılıklı ilişkilerinden doğan toplumsal değerlerin karşılıklı olarak etkilendikleri bir bütünüdür.
Toplumun örgütlenmiş durumunu koruyabilmesi, onu çevreleyen öğe ve güçler arasındaki etki-tepki ilişkilerinin bir takımının yaygın, sürekli ve tekrarlı olmasına bağlıdır. Bu olanak sonucunda belirli genel davranış kalıpları, toplumsal biçimleşmeler oluşur. Bu biçimleşme veya temel ilişki süreçleri topluluğa dengesini ve üzerinde durmak istediğimiz ana özelliklerini kazandırır.
Toplumsal yapı, anlaşılması oldukça zor bir kavramdır. Bu kavram bir takım, somut veri ve ölçülere dayanılarak ele alınmadığı takdirde, anlaşılması daha güç bir olgu ile karşılaşabiliriz.
Toplumsal yapının bileşenleri bireyin toplumsallaşma sürecine de yoğun etkide bulunur; bireyin hangi kültüre bağlı olduğu, sınıfsal konumu, kendisine miras kalan edinilmiş statüsü, zamanla sahip olduğu kazanılmış statüleri, buna bağlı rolleri onun karakter ve kimliğinin oluşmasında birinci dereceden etkilidir.
Sağlıklı iletişim için de toplumda yaşayan bireyler dilin gerekliliklerine uymalıdır. Dille birlikte içinde yaşanılan toplumun yapısal kurallarına da uyulmalıdır. Beraber yaşamak için bu mecburidir; toplum kurallarına uygun hareket etmek.
Toplum yapısının oluşturan öğeler birbiriyle uyumludur. Kendine has bir işleyiş biçimi vardır. Değişmez gibi görünse de değişim söz konusudur. Kayalar rüzgâr ve yağmur sebebiyle aşınırlar ve değişirler. Bu değişim çok uzun yıllara yayıldığı için fark edemeyiz. Bize göre, kayada değişim söz konusu değildir.
Toplumsal yapıda da benzer durum söz konusudur. Oluşum aşamaları da değişimi de fark edilmez ve bize değişim yokmuş gibi gelir.
Toplumsal yapı kavramını ilk kullanan Émile Durkheim olmuştur. Fransa’nın değişen sosyal yapısını incelerken bu değişimin hem sosyolojik hem de felsefi dayanaklarını yazarken terimi ortaya atmıştır.
Toplumsal yapı unsurları nelerdir?
- Toplumsal statü
- Toplumsal Rol
- Toplumsal Grup
- Toplumsal Sınıf
- Toplumsal Kurum
- Kültür
Bu yapıları gelin detaylı inceleyelim.
- Toplumsal Rol nedir?
Toplumsal sistemlerde statüye göre toplumsal roller de değişir. Ebeveynlik, öğretmenlik, vatandaşlık toplumsal rollere örnek verilebilir. Bir öğretmenin okuldaki rolü öğretmenliktir eve geldiğinde ise baba ya da annedir. Bu sebeple de okulda beklenen rol ile evdeki rol aynı olmayacaktır. Bazen evdeki roller ile işteki roller karışır ve çatışmaya neden olur.
- Toplumsal Grup nedir?
Bireylerin ortak amaç çerçevesinde bir araya gelmesi toplumsal grupları oluşturur. Yani toplumsal grup iki veya daha fazla insanın bir amaç, hedef için bir araya gelmesidir.
- Toplumsal Sınıf nedir?
İlk çağlardan beri sahip olduğu ekonomik ve fiziki güçler sebebiyle bazı insanlar diğerlerine göre daha üstün kabul edilmiştir. Bu kabul de toplumsal sınıfı oluşturmuştur.
- Toplumsal Kurum nedir?
Toplum içinde örgütlü hareket eden insanlar toplumsal kurumları oluşturur. Toplumlar; cinsiyet, etnik köken, gelenek ve görenekler bakımından birbirinden farklı küçük guruplardan oluşur. Bütün bu farklılıkları bir arada tutan yapılar toplumsal kurumlardır.
- Kültür nedir?
Bir toplumun kültürü yüzyılları kapsayan birikimidir. Tarih boyunca öğrendikleri bilgileri, sanatı, hukuku, inancı, değerleri ve hünerleri gelecek kuşaklara aktarmasını kapsar. Günümüzde dünyanın küresel köy haline gelmesi farklı toplumlara etkileşimi artırdı ve buna bağlı olarak da toplumların kültürleri birbirinden etkilendi.
Toplumsal yapı hangi özelliklere sahip olmalıdır?
Toplumda yaşanan olayların gözlemlenmesiyle bazı veriler elde edilir. Elde edilen veriler bilimsel yöntemlerle çözülür. Bu çözümleme de toplum yapısını ortaya çıkarır. Her toplumun yapısı kendine özgüdür değerlendirilmesinin de kendi içinde yapılması gerekir.
- Toplumu oluşturan unsurlar arasında etkileşim vardır
- Toplumun unsurları arasında uyum söz konusudur
- Değişkenlik esastır
- Dinamiktir
Toplumsal yapı hem maddi hemde manevi yönlerin karışımından meydana gelir. Toplumsal yapının manevi ve fiziki değerleri nelerdir?
- Kültürel Yapı (manevi yön)
Sosyal örgütler (dernekler, mesleki ve ticari kuruluşlar…) sosyal zümreler (cemaat, cemiyet, tabaka, sınıf…), sosyal kurumlar (hukuk, eğitim, ekonomi, siyaset, ahlak…) bireyler arası ilişkiler sonucu ortaya çıkan toplumsal normlar, değerler, inançlar, yaptırımlar, statüler, roller vb. bu yapıyla ilgilidir.
- Fiziki Yapı (maddi yön):
Demografik Yapı: Nüfusu, sayı yönünden inceleyen bilime demografi denir. Nüfus, toplumsal yapının en canlı ve dinamik unsurudur. Nüfusun azlığı ya da çokluğu, nüfusun okuma yazma oranı, eğitim düzeyi, kişi başına düşen millî gelir, doğumların, ölümlerin, ve göçlerin nasıl bir dağılım gösterdiği, zaman içinde nasıl değişeceğinin bilinmesi, toplumsal yapıyı ve onda meydana gelecek değişimleri tanıyıp, tahmin etmeyi sağlar.
Yerleşim Biçimleri ve Coğrafi Konum: Toplumsal yapı hakkında önemli bilgiler veren bir unsur da yerleşim biçimleri, coğrafi konum ve iklimdir. İklim şartları, insanların yaptığı ekonomik uğraşlarını, giyim ve beslenme tarzlarını şekillendirir. Toplumsal yapı içerisinde yer alan bir diğer kavram da millettir.
- Millet (Ulus)
Bir toprak parçası üzerinde yaşayan, ortak bir dil, kültür, tarih, duygudüşünce gibi kendine has özellikleriyle diğer topluluklardan ayrılan, çeşitli tehlikelere karşı birlikte hareket edebilen topluluklara millet denir.
Fransız Devrimi’nden sonra milletler kendi devletlerini kurmaya başlamışlardır. İnsanların oluşturduğu her topluluğa millet denemeyeceği gibi milleti oluşturan unsurlar da tek başına bir milleti oluşturmaya yetmez.
Kısaca özetleyecek olursak :
- Maddi Unsurlar: Irk birliği, toprak birliği ve ekonomi birliği.
- Manevi Unsurlar: Din birliği, dil birliği, ülkü birliği, tarih ve kültür birliği.
Toplumsal yapı düzeninde her şeyde olduğu gibi bir kontrol olması gerekmektedir buna; Toplumsal kontrol denir?
Toplumsal kontrol nedir?
Toplumun düzeninin korunması için bireylerin toplumsal normlara uymasını sağlayan uygulamalara toplumsal kontrol denir. toplumsal kontrolün amacı, toplumsal uyumun sağlanmasını hedefler.
Toplumsal kontrol, kişilerin ya da toplumsal grupların toplumsal düzenin gereklerine uygun biçimde davranmalarını sağlamaya yönelik düzenlemeleri ifade eden bir kavramdır.
Toplumsal kontrol 2 şekilde sağlanır bunlar; Resmi olan ve Resmi olmayan Toplumsal kontrollerdir.
- Resmi Toplumsal Kontrol Nedir?
Resmî toplumsal kontrolü gerçekleştiren en büyük kurum devlettir. Devlet bu görevini polis, mahkeme, disiplin kurulları gibi ceza ya da ödül veren kurumlarla gerçekleştirir. Toplumsal kontrolü sağlamakla yükümlü olan bu kurumlar görevlerini icra ederken yasaların belirlediği çerçeve içerisinde hareket ederler.
Resmî toplumsal kontrolün en önemli özelliği herkes için zorunlu olmasıdır.
- Resmi olmayan Toplumsal Kontrol nedir?
Resmî olmayan toplumsal kontrol en az resmî toplumsal kontrol kadar etkilidir. Özellikle birincil ilişkilerin etkili olduğu gruplarda daha etkili bir kontrol mekanizması işlevi görür. Kınama, dışlama, ayıplama gibi yaptırımları nedeniyle oldukça etkili bir kontrol sağlar. Resmî olmayan toplumsal kontrolün zayıflaması toplumsal düzenin korunmasını büyük oranda güçleştirir.
Her grup ve kurum, kendisinin sürekliliği için belirli toplumsal kontrol mekanizmaları geliştirir ve uygular. Bu kontrol, bireyin grup içindeki statüsünü ve bunlara bağlı olan rollerini öğrenmesi ve gerçekleştirmesi açısından da önemlidir. Genel olarak, birincil gruplarda (aile, arkadaş vb.) bireyler toplumsal kontrole kendiliğinden ve resmî olmayan biçimde uyarlar.
Toplumsal Kontrolü Özellikleri Nelerdir?
- Bireylere kendi üzerlerinde bir otoritenin var olduğunu kabul ettirir.
- Toplumsal denetimin kaynağı toplumsal yaşamdır ve her toplumda görülür.
- Toplumsal denetimin amacı toplumun düzenliliğini ve devamlılığını sağlamaktır.
- Toplumdan topluma ve aynı toplum içerisinde zamanla değişir.
- Toplumsal norm ve toplumsal değerleri birer araç olarak kullanır.
- Toplum içerisindeki disiplinsiz davranışları önler.
- Kişilerin hak ve özgürlüklerini korur.
Sizde yazarlık yapabilirsiniz.
28/03/2021
toplumsalyapi, toplumsalyapinedir, toplumsalkontrolnedir, toplumsalyapiunsurlari, toplum, ogesti, arastirma, egitim, toplumsalihtiyaclar
