Uzay araştırmalarının yüksek maliyetli ve en son teknoloji ürünleri kapsaması, günlük hayatımızı da şekillendirdi. Kısıtlı alana sahip uzay araçlarının içini donatan teknolojiler, direkt olarak günlük yaşamda kullanılmasa da insan hayatını etkileyen pek çok ürünün temelini oluşturuyor. Uzay araştırmalarında keşfedilen buluşlar, insan hayatına uyarlanarak yeni ürünlerin ortaya çıkmasını etkiliyor. Gelin bu ürünleri birlikte inceleyelim.
1- Hafızalı Köpük
Uzay araştırmalarında insanlı uçuşlar güvenlik ve konfor nedeniyle insansız uçuşlara göre çok daha dikkat edilmesi gereken girişimlerdir. İçinde insan taşıyan uzay araçlarında astronotların sağlığının ve günlük yaşamının da araç tasarımında düşünülmesi gerekir. Uzay yolculuklarında özellikle kalkış ve iniş sırasında araç içinde yüksek sarsıntılar yaşanır. Astronotlara kalıcı hasar verme riski olan şiddetteki sarsıntılardan korunmak için, aşırı ivmeyi abzorbe eden hafızalı köpük malzemesi kullanılır. Astronot koltuklarında ve kasklarında kullanılan hafızalı köpüğün ana maddesi silikon ve poliüretan malzemelerdir. Hafızalı köpük sayesinde güvenli ve bir o kadar da konforlu uçuşlar gerçekleştirilir.
Sarsıntıların etkisini emen ve çok kısa süre içinde eski şekline dönen hafızalı köpük, uzay araçlarından taşarak günlük hayatta bizlere konforlu uyku imkanı tanıyan ürünlere dönüşür. Genellikle yatak ve yastık üretiminde kullanılan hafızalı köpük, konforlu ve rahat bir uyku deneyimi sunar. Önceleri daha çok ortopedi hastalarının kullandığı bu yataklar günümüzde uyku sırasında daha fazla rahatlık arayan herkes tarafından tercih ediliyor. Hafızalı köpük, yatak endüstrisi dışında çalışma koltuklarında da kullanılıyor. Masa başı çalışanların uzun süre rahatsız olmadan işlerine devam etmesini sağlayan bu ürünlerin yanında, çeşitli kulaklık ve spor ayakkabı modellerinde de hafızalı köpük kullanılabiliyor.
2- Güneş Panelleri
Uzay araçları yüksek seviyede enerji harcayan ürünlerdir. Aşırı makine gücü ve yüksek enerji ihtiyacı nedeniyle zaman içinde, uzay araştırmalarında alternatif enerji kaynaklarını kullanma yoluna gidildi. Harcanan enerjinin bir miktarını güneşten alan uzay araçlarının geliştirilmesi, günlük hayata güneş panellerinin eklemlenmesini sağladı. Araç içindeki yakıt ağırlığını azaltmak için geliştirilen bir teknoloji olan güneş panelleri artık pek çok alanda kullanılıyor.
Su ısıtma ve elektrik enerjisi üretme amacıyla kullanılan güneş panelleri, doğal kaynakları tüketmeden oluşturduğu temiz enerji ile dikkat çekiyor. Bu nedenle çevreci bir enerji üretim aracı olan güneş panelleri, geleceğin enerji üretim sistemi olarak adlandırılıyor. Sadece kurulum maliyeti gerektiren güneş panelleri ile çalışma konusunda pek çok yeni adım atılıyor. Bunlardan en önemlisi ulaşım araçlarını güneş panelleri ile kullanmaya yönelik çalışmalar. Araçların petrol yerine güneş paneli ile çalıştırılmasının, dünyadaki fosil yakıt tüketimini ve küresel ısınmanın etkilerini ciddi oranda düşürmesi bekleniyor.
3- Çizilmeyen Cam
Astronotlar başlıklarında kullanılan özel üretim çizilmez camlar, uzay yürüyüşü sırasında veya araç içinde herhangi bir nedene bağlı olarak görüşün bozulmasının ve başlığın zarar görmesinin önüne geçiyor. Çizilme ve kırılmaya yüksek dayanımı olan çizilmez camlar, astronot başlıklarının dışında günlük hayatta önem taşıyan gözlük camlarında da kullanılıyor. Astronotlar için özel olarak geliştirilen bu teknoloji, morötesi ışınlara karşı da koruma sağlıyor. Sıradan gözlüklerde veya sanayi alanında kullanılan koruma gözlüklerinde artık kırılmaz camlara daha çok yer veriliyor.
4- Yapay Uzuv
Uzay teknolojileri, her geçen gün yeni bir robotun veya makinenin ortaya çıkmasını sağlıyor. Uzay araştırmalarında araç içinde ya da dışında çeşitli görevleri yerine getirmek için kullanılan robotlar, donanım yüksek mekanik tasarımlar olarak karşımıza çıkıyor. Parça tamirinde, örnek toplamada ve sayısız görevde kullanılan bu kompleks mekanizmalar günlük hayatta yerini yapay uzuvlara bırakıyor. Tıp dünyasını şekillendiren bu uzay teknolojisi, uzuv kaybına uğramış insanların yapay şekilde eski hareket imkanlarına sahip olmalarını sağlıyor. Bilgisayar teknolojisinin gelişmesi yapay uzuv teknolojisinde gerçekleştirilen çalışmaların da hız kazanmasını sağlıyor. Günümüzde kullanımı gittikçe kolaylaşan ve maliyeti düşen yapay uzuv modellerinin sayısı ve kullanım alanı artıyor.
5- Yanmaz Kıyafet
Astronot kıyafetlerinde, zorlu uzay şartlarına uygun özel kumaşlar kullanılıyor. Uzayın aşırı soğuk havası ve uzay araçlarının kalkış ve iniş sırasında aşırı seviyede ısınması astronot kıyafetlerinde özel malzemelerin kullanılmasına yol açar. Astronotları olumsuz şartlardan korumak için kullanılan bir teknoloji olan polimer tekstil, günümüzde sıcaklığa karşı koruma gerektiren durumlarda sıklıkla kullanılıyor. Özellikle itfaiye kıyafeti olarak kullanılan bu teknoloji, itfaiyecilerin aşırı sıcaklıklara ve aleve karşı korunmasını sağlıyor. Benzer teknoloji araba ve motor yarışlarında pilot kıyafetlerinde de kullanılıyor.
6- Bina İzolasyonu
Uzayın aşırı sıcak, aşırı soğuk ve yüksek radyasyon içeren bir ortam olması ölümcül riskler barındırmasına neden olur. Bu nedenle uzay teknolojilerinde yapılan gelişmeler hayati önem taşıyan fonksiyonlardır. Uzay araçlarının uzayın sert şartlarına karşı yüksek dayanımda olması ve içindeki yaşamı koruması oldukça önemlidir. Bu nedenle uzay araçlarının dış yüzeyi, yansıtıcı maddeler barındıran yüksek bir izolasyona sahiptir. Uzay araçlarında kullanılan bu kuvvetli izolasyon günümüzde bina dış cephelerinde de kullanılıyor. Özellikle güneşin aşırı ısıtma etkisinden korunmak için günlük hayata uyarlanan bu uzay teknolojisi, yüksek yaz sıcaklıklarında bina cephelerinin gelen fazla ısıyı yansıtmasını sağlıyor. Bu sayede binalardaki aşırı ısınmayı önlüyor ve iklimlendirme aracı kullanım seviyesini azaltıyor.
7- Duman Dedektörü
Uzay araçları en son teknolojiyle donatılmasına rağmen yüksek risk taşıyan ortamlardır. Bu nedenle bir uzay aracında olası bütün tehlikelere karşı bir önlem alınması gerekir. Bunların başında uzaydaki çeşitli sebeplerden kaynaklanacak araç içi alevlenme ve yangın riski gelir. Uzay aracında oluşan herhangi bir arızadan kaynaklı ufak alevler bile uzay ortamında ölümcül sonuçlar doğurur. Uzay araçlarındaki sızıntı, duman ya da herhangi bir risk faktörünü ölçen dedektörler soruna erken müdahale sağlayan hayati sistemlerdir. Uzay araçları için geliştirilen bu teknoloji sağladığı büyük fayda nedeniyle günlük hayatlara da işledi. Duman tespiti amacıyla kullanılan dedektör sistemleri, yangın söndürme sistemleri ile entegre şekilde çalışarak yangın müdahale sistemini otomatik şekilde devreye sokuyor. İtfaiye birimleriyle temas kuran ve ilgili kişilere anlık haber gönderen bu sistemler, insan hayatı için büyük önem taşıyorlar.
8- Uydu
Uzay teknolojileri direkt olarak uydu teknolojisinin de gelişmesine neden oldu. İnsanlı ve insansız çalışan uzay araçlarının geliştirilmesi her geçen gün uzay yolculuklarının daha fazla önem kazanmasını sağladı. Uzay teknolojileri ile bağlantılı olarak tasarlanan uydular; radyo, televizyon gibi haberleşme cihazlarının ve internet, telefon gibi iletişim araçlarının geliştirilmesine yol açtı. Ayrıca askeri takip amaçlı kullanılan casus uyduları, meteorolojik hareketleri takip eden uydular, radyo sinyalleriyle yer tespiti yapan navigasyon uyduları ve maden yatağı tespiti, doğal hareketlilik, hayvan göç takibi, harita çizimi gibi amaçlarla kullanılan gözlem uyduları da gelişen uydu çeşitleri arasındaki yerini alıyor.
Uzay gözlem evi adı verilen diğer uydular ise gök cisimlerinin takibini yapmayı sağlıyor. Bu sayede dünyaya yaklaşan göktaşı gibi dış hareketler çok önceden tespit edilebiliyor. Yıldız, gezegen ve gök cismi gözlemi için kullanılan bu uydular güçlü teleskoplar barındırıyorlar. Bu sayede uzaya dair bildiklerimizi ilerletmede ve geliştirmede etkililer.
Sizde yazarlık yapabilirsiniz.
22/08/2021
güneşpaneli, uzay, teknoloji, uydu, dumandedektörü
